Pháp luật khi được ban hành và có hiệu lực phải được các chủ thể thực hiện 1 cách nghiêm chỉnh. Bài viết này sẽ chia sẻ tới các bạn Áp dụng pháp luật là gì? Nguyên tắc, đặc điểm áp dụng pháp luật? Cùng đọc thêm nhé!
Mục lục
Áp dụng pháp luật là gì?
Áp dụng pháp luật là hoạt động thực hiện pháp luật mang tính tổ chức quyền lực nhà nước. Được thực hiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nhà chức trách hoặc tổ chức xã hội được Nhà nước trao quyền. Nhằm cá biệt hóa quy phạm pháp luật vào các trường hợp cụ thể, đối với cá nhân, tổ chức cụ thể.
Ví dụ: Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế phải tiến hành theo những quy định cụ thể của thủ tục xử phạt vi phạm hành chính như lập biên bản, ra quyết định xử phạt…; Tòa án giải quyết vụ án đơn phương ly hôn; Cảnh sát giao thông xử phạt người có hành vi vi phạm quy định khi tham gia giao thông…
Các trường hợp áp dụng pháp luật cụ thể:
1, Khi diễn ra tranh chấp giữa các bên tham gia quan hệ pháp luật về quyền và nghĩa vụ mà tự họ không thể giải quyết được, phải nhờ cơ quan nhà nước (hoặc cơ quan của tổ chức xã hội) có thẩm quyền giải quyết;
2, Khi quyền và nghĩa vụ của các chủ thể không mặc nhiên phát sinh nếu thiếu sự can thiệp của Nhà nước;
3, Khi cần áp dụng chế tài pháp luật đối với chủ thể vi phạm pháp luật;
4, Khi nhà nước thấy cần kiểm tra, giám sát hoạt động của các chủ thể quan hệ pháp luật hoặc để xác định sự tồn tại hay không hiện hữu của sự kiện thực tế có ý nghĩa pháp lí như xác nhận di chúc, công nhận văn bằng, chứng chỉ, hợp đồng viết tay, chữ kí của người có thẩm quyền…
Xem thêm: Định luật về Parkinson trong cách giải quyết vấn đề
Đặc điểm áp dụng pháp luật?
Áp dụng pháp luật là một quy trình phức tạp, trải qua nhiều bước khác nhau, bắt đầu từ việc phân tích, nhận định sự việc diễn ra trên mặt thực tế, chọn lựa văn bản quy phạm pháp luật áp dụng đến việc ra văn bản áp dụng và tổ chức thực hiện văn bản áp dụng đã ban hành. Trong số đó, việc lựa chọn quy phạm pháp luật phù hợp đối với trường hợp cần áp dụng là bước vô cùng quan trọng trong lúc áp dụng pháp luật. Một trong những yêu cầu của việc lựa chọn quy phạm pháp luật đấy là: xác định quy phạm được lựa chọn là quy phạm đang có hiệu lực và không mâu thuẫn với các đạo luật và văn bản quy phạm pháp luật khác.
Xem thêm: Thi hành pháp luật là gì? Các hình thức pháp luật bạn cần biết
Nguyên tắc áp dụng pháp luật
Khi áp dụng pháp luật, cơ quan có thẩm quyền phải dựa trên những quy định của pháp luật để thực hiện và quyết định đối với tổ chức, cá nhân bị áp dụng. Vì lẽ đó, nguyên tắc áp dụng pháp luật cũng chính là những nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật theo điều 156 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015:
“Điều 156. Áp dụng văn bản quy phạm pháp luật
1. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi diễn ra tại thời điểm mà văn bản đấy đang có hiệu lực. Trong trường hợp quy định của văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trở về trước thì áp dụng theo quy định đó.
2. Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
3. Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau.
4. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật mới không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với hành vi xảy ra, trước ngày văn bản có hiệu lực thì áp dụng văn bản mới.
5. Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.”
Áp dụng pháp luật và dùng pháp luật khác nhau thế nào?
Sử dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể pháp luật thực hiện quyền và tự do pháp lý của mình, được thực hiện những hành vi pháp luật cho phép.
Ví dụ: Người dân được xuất cảnh, người lao động được kí kết hợp đồng lao động…
Còn áp dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật, nhà nước thông qua các cơ quan nhà nước hoặc cán bộ, công chức có thẩm quyền tổ chức cho các chủ thể thực hiện những quy định của pháp luật…
Ví dụ: Tòa án nhân dân ra quyết định xác nhận thuận tình ly hôn giữa hai vợ chồng
| Tiêu chí | Dùng pháp luật | Áp dụng pháp luật |
| Chủ thể thực hiện | Mọi chủ thể được pháp luật cho phép | Nên có sự tham gia của cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền |
| Trường hợp phát sinh | Quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật | – Khi diễn ra tranh chấp về quyền và nghĩa vụ pháp lý giữa các bên tham gia vào quan hệ pháp luật mà các bên đó không tự giải quyết được. – Khi cần áp dụng các cách thức làm cưỡng chế nhà đối với những chủ thể có hành vi vi phạm. – Nhà nước thấy thiết yếu phải tham gia để kiểm tra, giám sát hoạt động của các bên tham gia trong một số quan hệ pháp luật hoặc nhà nước xác nhận hiện hữu hay không tồn tại một vài vụ việc, sự kiện thực tế. – Khi quyền, nghĩa vụ pháp lý của chủ thể không tự phát sinh hoặc chấm dứt nếu không có sự can thiệp của nhà nước. |
| Bản chất | Chủ thể có quyền thực hiện hoặc không thực hiện, không mang thuộc tính bắt buộc | Bắt buộc đối với chủ thể bị áp dụng, các chủ thể xoay quanh |
| Hình thức thể hiện | Các quy phạm pháp luật thể hiện quyền và tự do pháp lý của chủ thể | Văn bản áp dụng pháp luật |
Xem thêm: Vi phạm pháp luật là gì? Dấu hiệu của vi phạm pháp luật
Qua bài viết trên, mình đã chia sẻ tới các bạn Áp dụng pháp luật là gì? Nguyên tắc, đặc điểm áp dụng pháp luật? Hy vọng bài viết sẽ mang tới các bạn nhiều thông tin hữu ích. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết!
Vũ Thơm – Tổng hợp & chỉnh sửa
Tham khảo nguồn: (luatminhkhue.vn, lsx.vn,…)
